Wat kan het te betekenen hebben dat niet het dat maar het wat van de aan de hemel ontdekte verschijnselen in het geding is? Want daar ligt de filosofische zaak van de Dialogo.
Moet Simplicio niet gewoon even zijn neus uit de boeken halen en door de telescoop van Salviati kijken? Als Aristoteles de gelegenheid had gehad door de telescoop te kijken, zou hij dan niet hetzelfde gezien en gezegd hebben als Salviati – en als wij zouden zien?
Nou, blijkbaar niet dus, aldus Simplicio.
Vraag: Hoe blijkt uit het tekstfragment uit de Dialogo dat simpelweg door een telescoop kijken voor Simplicio niet voldoende blijkt te zijn om de verschijnselen te bewijzen?
Waar ligt het nu aan dat Salviati vlekken ziet op het oppervlak van de zon en Simplicio een vieze telescoop? Hoe zit dit? Waarom volstaat hier geen tongue-in-cheek bewijsvoering zoals David Scott op de maan? Is Simplicio achterlijk? Lid van een soort 17e eeuwse flat earth society? Nee hoor: Simplicio zegt gewoon op wat hem is onderwezen.
Maar als het aan Simplicio's verouderde opleiding ligt, dan zou hij van Salviati toch gewoon even wat aanwijzingen moeten krijgen voor het oefenen in het gebruik van de telescoop? En door oefening leert hij het instrument ook beter kennen en dan zal hij wel snel overtuigd raken van datgene wat er te zien valt, toch?
Ontdekken: Doe een onderzoek naar het ontstaan van de telescoop en bedenk dat:
- Galileo niet onderwezen kon worden in het gebruik van de telescoop;
- Simplicio ook niet onderwezen kan worden door Salviati en dat er blijkbaar meer nodig is dan wat aanwijzingen, willen ook hem de verschijnselen ontdekt worden.
Dat niet het dat maar het wat van de verschijnselen in het geding is, blijkt in de reactie van Simplicio op de hem voorgehouden verschijnselen: “alles behalve hemelmaterie!” Wat stuit hem hier nu toch zo tegen de borst? Blijkbaar kan deze combinatie van woorden niet: ‘hemel en materie’. Net als de woordcombinatie ‘nieuwe sterren’ blijkbaar ook niet samen kan gaan voor hem.
Simplicio heeft blijkbaar niet zozeer een probleem met het dat van de verschijnselen, maar eerder met de wijze waarop de verschijnselen door Salviati benoemd worden. En blijkbaar lukt het Simplicio door deze benaming niet al die verschillende ontdekkingen met de telescoop als zodanig te bezien, maar lukt het Salviati blijkbaar wel via deze woorden te kijken.
‘Maar wacht even: combinaties van woorden die bij de één het zicht toedekken, en bij de ander een zicht ontdekken – wat zijn dat voor verhaaltjes?!’ hoor ik Sagredo al zeggen. ‘Dit laat ik me niet als een dociel schaap onderwijzen, dit zul je moeten bewijzen!’
Laten we dat eens proberen en dan moet zich maar uitwijzen of de filosofie inderdaad iets te zoeken heeft in de woorden waarin de verschijnselen benoemd worden.
Ontdekken: Een waarheid als een …
Observeer de afbeelding hieronder en beschrijf wat je in eerste instantie ziet. Lees daarna verder onder de afbeelding.
Kan het je nu gebeuren dat je een zicht opgaat? Of blijft het een betekenisloos vlekkenpatroon, zoals de zonnevlekken voor Simplicio? En wat zou een woord je hier te bieden te kunnen hebben?[t]