Wanneer kan je (laten) zien dat je iets begrijpt? Als je het geleerde in eigen woorden kunt uitleggen (mondeling of schriftelijk).
Hoe leer je dat op een effectieve manier, uitleggen in eigen woorden? Probeer de onderstaande tips eens uit! Bij iedere tip geldt overigens: zodra je uitleg in eigen woorden stokt of hapert en/of je merkt dat je het geleerde begint op te lepelen, dan weet je dat je begrip tekortschiet en je terug moet naar de boeken om nog eens te bestuderen. Wees eerlijk tegen jezelf!
Neem in je uitleggen liever niet iemand in gedachten die intellectueel veel verder is dan jij (je docent bijvoorbeeld), maar eerder iemand als een neefje of nichtje die wat minder ver is maar wel zeer geïnteresseerd is in jou en de filosofie en dus voortdurend bij alles vragen stelt;
Gebruik als het kan concrete, vertrouwde voorbeelden waarmee je de uitleg kunt illustreren (zoals in de tip hierboven gebeurde aan de hand van je neefje!). Gebruik aanvankelijk de voorbeelden die gegeven zijn, verzin dan zelf analoge voorbeelden, maar uiteindelijk het liefst voorbeelden uit eigen ervaring;
In veel gevallen kun je uitleggen opvatten als ‘uit-een-leggen’. Een begrip als ‘filosofie’ is uiteen te leggen als ‘het-verlangen-naar-wijsheid’. En deze uitleg kan weer nader uiteengelegd worden (verlangen is…; wijsheid is…). Zo leg je een begrip in stapjes uiteen en wordt het claire et distincte;
Als je verbanden tussen begrippen uit moet leggen, dan is het effectiefst eerst de begrippen uiteen te leggen, en dan pas – wederom stapsgewijs – de verbindingen tussen de begrippen. Probeer de aard van het verband te bedenken (bijv. causaal, hypothetisch, correlatief, analoog) door op de signaalwoorden te letten. Doe evenzo als je de verbanden tussen verschillende zinnen en testgedeelten moet uitleggen;
Houd in al je uitleggen van onderdelen van de tekst het geheel van de tekst in ogenschouw, en probeer het fragment altijd in ‘zijn omgeving’ te situeren (de alinea, de paragraaf, het hoofdstuk, het boek, het oeuvre, de stroming, de verschillende stromingen, het tijdperk). Zorg ervoor dat je de titels van paragrafen, hoofdstukken, boeken, stromingen en tijdperken terdege inzichtelijk krijgt, zij vormen de achtergrond waartegen een uitleg relevant kan worden.
Op de vraag waarom hij zich niet mengde in de Positivismusstreit gaf Karl Popper in een brief als reden dat neo-Dialecticians als Adorno en Habermas niet hebben geleerd problemen op te lossen, maar slechts hebben geleerd ‘how to drown their fellow human beings in a sea of words’.[n] Daarom wil hij niet kibbelen met deze mensen: ‘they have no standards.’[t]Waarom is kibbelen met mensen zonder maatstaven zinloos?
Als je iets te zeggen hebt, aldus Popper, moet je het eenvoudig en helder kunnen zeggen. Verderop in de brief geeft hij een voorbeeld van Habermas’ proza, en doet hij daarnaast [My translation] een poging het gezegde eenvoudiger uit te leggen. Lees beide fragementen en beantwoord de vragen.
From Habermas's essay
My translation
Adorno comprehends society in terms of categories, which do not deny their descent from Hegel's logic.
Adorno uses a terminology reminiscent of Hegel.
He sees society as a totality in the strictly dialectical sense, which forbids the organic comprehension of the whole in terms of the statement that it is more than the sum of its parts;
This is why (sic) he does not say that the whole is more than the sum of its parts;
nor is the totality a class whose logical parameters could be determined by amalgamating all the elements within it.
nor is (sic) the whole a class of elements
Vragen bij het tekstfragment
Welke verschillen kun je constateren tussen beide schrijfstijlen?
Vind je Poppers uitleg een verbetering t.o.v. Habermas? Leg uit waarom wel c.q. niet.
Verzin zelf een concreet eigen voorbeeld waarmee je het onderwerp van de tekstfragmenten kunt illustreren aan je neefje.
In hoeverre begrijp je het fragment? Formuleer eventueel nog vragen die je neefje beantwoord zou willen zien om het begrip te vergroten.